Τι σημαίνει ταξινόμηση στην παιδική λογοτεχνία;

Η παιδική λογοτεχνία είναι ένας πολύπλευρος κόσμος γεμάτος ιστορίες που καλλιεργούν τη φαντασία, τη γνώση και την ηθική ανάπτυξη των παιδιών, ενίοτε και την κινητική αν πρόκειται για διαδραστικά βιβλία που απευθύνονται σε βρέφη και νήπια. Η κατηγορία "παιδικά" όμως δεν είναι και τόσο χρήσιμη αν στέκεται μόνη της, δεν είναι και τόσο λειτουργική αν πρόκειται για μεγάλο όγκο τεκμηρίων, και παρότι το ταξινομικό σύστημα του Dewey (DDC)  μας λέει τι πρέπει να κάνουμε, δεν αρκεί. Κι αυτό γιατί τα παιδικά βιβλία περισσότερο τα ψάχνουμε σε θέματα ή ανά ηλικιακή κατηγορία. Επομένως οι παιδικές βιβλιοθήκης και όσες διαθέτουν παιδικά τμήματα είναι προτιμότερο εκτός του ταξινομικού συτήματος που χρησιμοποιούν, να χωρίζουν τα βιβλία τους και σε θέματα ή ανά ηλικία ώστε να κάνουν την πρόσβαση των χρηστών πιο εύκολη και αποτελεσματική. 

Η ταξινόμηση των παιδικών βιβλίων γίνεται με διάφορους τρόπους, ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιούνται:

Ηλικιακή κατηγορία:

Βιβλία για βρέφη και νήπια (0-3 ετών)
Εικονογραφημένα βιβλία (3-6 ετών)
Πρώτες αναγνωστικές ιστορίες (6-9 ετών)
Παιδικά μυθιστορήματα (9-12 ετών)
Εφηβική λογοτεχνία (12+ ετών)

Είδος και μορφή:

Παραμύθια
Μυθιστορήματα
Κόμικς + graphic novels 
Εκπαιδευτικά βιβλία
Εικονογραφημένα

Βιβλία από χαρτόνι/ διαδραστικά βιβλία

Βιβλιοπαιχνίδια 

Βιβλία- παζλ

 

Θεματική ευρετηρίαση: Αναζητώντας βιβλία με βάση το περιεχόμενο

Η θεματική ευρετηρίαση επιτρέπει την κατηγοριοποίηση των βιβλίων με βάση το θέμα τους, ώστε να είναι πιο εύκολο να βρεθεί το κατάλληλο ανάλογα με τις ανάγκες του αναγνώστη.

Βασικές θεματικές κατηγορίες στην παιδική λογοτεχνία:

 

Φαντασία και παραμύθια (π.χ., μαγεία, μύθοι, δράκοι, μάγοι)

Ρεαλιστική λογοτεχνία (π.χ., καθημερινή ζωή, φιλία, οικογένεια)

Εκπαιδευτικά και γνωστικά βιβλία (π.χ., επιστήμη, ιστορία, περιβάλλον)

Ηθικές και κοινωνικές αξίες (π.χ., συνεργασία, αποδοχή της διαφορετικότητας)

Ψυχολογία και συναισθηματική ανάπτυξη (π.χ., διαχείριση φόβου, αυτοεκτίμηση, μάθηση κανόνων συμπεριφοράς)

Περιβαλλοντικά ζητήματα (π.χ., οικολογία, προστασία των ζώων)

Μια καλά δομημένη ταξινόμηση βοηθά τα παιδιά να βρουν πιο εύκολα ιστορίες που ταιριάζουν στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντά τους, ενισχύοντας το ενδιαφέροντους  για το διάβασμα. Επιπλέον, οι βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη θεματική ευρετηρίαση για να προτείνουν κατάλληλα αναγνώσματα σε γονείς και εκπαιδευτικούς.

Η ταξινόμηση και η θεματική ευρετηρίαση είναι πολύτιμα εργαλεία στην παιδική λογοτεχνία, καθώς διευκολύνουν την αναζήτηση και ενισχύουν τη σχέση των παιδιών με το διάβασμα. Η σωστή κατηγοριοποίηση μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας πιο οργανωμένης και φιλικής προς τα παιδιά βιβλιοθήκης, είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. 

Ακόμη, οι εκδότες, αντιπρόσωποι και διαφημιστές, χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία. Το είδος του βιβλίου και η ηλικιακή κατηγορία καθορίζουν το που τοποθετείται το βιβλίο, φυσικά και ψηφιακά, και βοηθά τους αναγνώστες να το εντοπίσουν. Η σωστή τοποθέτησή του σε καταλόγους εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων αυξάνει και τις πιθανότητες να πουληθεί ένα βιβλίο. Συνήθως οι εκδοτικοί οίκοι χωρίζουν τα βιβλία ανά ηλικία, αν είναι εκπαιδευτικά, αν είναι εικονογραφημένα και τι σκοπό έχουν, παραδείγματος χάριν αν το βιβλίο αφορά κάποιον παιδικό φόβο ή την ανακύκλωση. 

Δεν απευθύνονται όλα τα βιβλία σε όλα τα παιδιά, και κυρίως δεν απευθύνονται όλα σε όλες τις ηλικίες αλλά και ούτε είναι χρήσιμα σε όλες τις περιόδους του χρόνου. 

Τα βιβλία που αφορούν τα Χριστούγεννα μπορούν να τοποθετούνται διαφορετικά στον χώρο και σε εμφανές σημείο την περίδο των εορτών. Αυτή η κατηγορία μπορεί να χωριστεί σε υποκατηγορία, ανάλογα με το αν τα βιβλία είναι εικονογραφημένα ή όχι και την ηλικιά στην οποία απευθύνονται. 

Μια ακόμη μεγάλη και πολύ, μα πάρα πολύ χρήσιμη κατηγορία βιβλίων είναι τα ακουστικά βιβλία (audio books) και τα οπτικά, για τα οποία θα μιλήσω αναλυτικά σε επόμενο άρθρο.